Skip to content

第六章 近独立粒子的最概然分布

6.1 粒子运动状态的经典描述

量子描述的铺垫

1 广义坐标

广义坐标,广义动量描述。

有广义能量

alt text

2 自由粒子

alt text

3 线性谐振子

\[ \begin{aligned} &Eg.2.Linearoscillator: \\ &\begin{aligned}F=-Ax=m\ddot{x}\Rightarrow\omega=\sqrt{A/m},\end{aligned} \\ &x=C_1\operatorname{sin}(\omega t+\phi_0), \\ &p=m\dot{x}=m\omega C_{1}\operatorname{cos}(\omega t+\phi_{0}), \\ &\text{energy: }\varepsilon=\frac{p^2}{2m}+\frac12m\omega^2x^2=\text{Const.} \\ &\Rightarrow\frac{p^2}{2m\varepsilon}+\frac{x^2}{2\varepsilon/(m\omega^2)}=1\text{ (trajectory in phase space)} \end{aligned} \]

4 转子

\[ \begin{aligned}&\text{Eg.3. Rotator: Rotating with fixed radius:}\\&\text{Kinetic energy: }\varepsilon=\frac12m(\dot{x}^2+\dot{y}^2+\dot{z}^2).\\&\text{To polar coordinate: }x=r\sin\theta\cos\varphi,\\&y=r\sin\theta\sin\varphi,z=r\cos\theta.\\&\text{Kinetic energy: }\varepsilon=\frac12m(\dot{r}^2+r^2\dot{\theta}^2+r^2\sin^2\theta\dot{\varphi}^2).\end{aligned} \]
\[ \begin{aligned} &\because\dot{r}=0,\therefore\varepsilon=\frac{1}{2}m(r^2\dot{\theta}^2+r^2\sin^2\theta\dot{\varphi}^2). \\ &\text{Conjugate momentum of }\theta,\varphi\colon p_\theta=mr^2\dot{\theta}, \\ &p_{\varphi}=mr^{2}\operatorname{sin}^{2}\theta\dot{\varphi}. \\ &\therefore\varepsilon=\frac12\left[\frac{(mr^{2}\dot{\theta})^{2}}{mr^{2}}+\frac{(mr^{2}\operatorname{sin}^{2}\theta\dot{\varphi})^{2}}{mr^{2}\operatorname{sin}^{2}\theta}\right] \\ =\frac{1}{2I}(p_{\theta}^{2}+\frac{1}{\sin^{2}\theta}p_{\varphi}^{2}). \end{aligned} \]

alt text

6.2 粒子运动状态的量子描述

之后分布会运用到的关系铺垫

德布罗意波、不确定关系:

alt text

1 线性谐振子

alt text

2 转子

alt text

3 自旋角动量

alt text

电子、磁矩、磁场能量:

alt text

4 自由粒子

alt text

5 微观量子数和态密度

  • \(dp\) 里面包含的状态数:
\[ \begin{aligned} &\textsf{The number of state }(p_{x},p_{x}+\mathrm dp_{x})\colon(n_{x}+\Delta n_{x})-n_{x}, \\ &\begin{aligned}\text{where }p_x+\text{d}p_x=h\frac{n_x+\Delta n_x}{L}\end{aligned} \\ &\Delta n_{x}=\frac{L}{h}\mathrm{d}p_{x}\text{,also }\Delta n_{y}=\frac{L}{h}\mathrm{d}p_{y}\text{,}\Delta n_{z}=\frac{L}{h}\mathrm{d}p_{z}. \end{aligned} \]
  • 总的状态数,微观量子数:
\[ \Delta n_x\Delta n_y\Delta n_z=\frac{V}{h^3}\mathrm{d}p_x\mathrm{d}p_y\mathrm{d}p_z. \]
  • 态密度

alt text

\[ D(\varepsilon)\mathrm{d}\varepsilon=\frac{2\pi V}{h^3}(2m)^{3/2}\varepsilon^{1/2}\mathrm{d}\varepsilon \]

6.3 系统微观运动状态的描述

将不同粒子组成的系统进行分类,对不同分类有不同的描述(概率分布)

1 全同粒子和近独立粒子

alt text

2 经典系统 玻色系统 费米系统

分类:全同粒子是否可区分,是否可以占据同样的状态(泡利不相容)

alt text

玻尔兹曼系统:由可分辨的全同近独立粒子组成,且处在一个个体量子态上的离子束不受限制的系统。分布满足玻尔兹曼分布

费米系统:由不可分辨的全同近独立费米子组成,遵从泡利不相容原理的系统。分布满足费米分布

玻色系统:由玻色子组成的系统,即全同粒子不可分辨,不受泡利不相容原理束缚

2个粒子,3个状态,系统状态数

  • 经典(玻尔兹曼系统):

alt text

  • 玻色系统:

alt text

  • 费米系统:

alt text

6.4 等概率原理

导出三系统概率分布的工具之一

alt text

6.5 分布和微观状态

我们如何描述分布?用什么标志?这章给出

1 分布

描述对象:近独立的全同粒子

参量:确定粒子数N,能量E,体积V

目标:数对于一种分布的数目(e.g. 粒子具有某一种能量对应的微观状态数)

alt text (能级-简并度-粒子数)

\[ \sum a_l=N,\sum a_l\varepsilon_l=E. \]

意义:可以用粒子数取最大值的那个分布来代替整个系统(最概然分布)

2 三种系统的微观状态数

alt text

  • 玻尔兹曼系统
\[ \Omega_{\mathrm{M.B.}}=\frac{N!}{\prod a_{l}!}\prod\omega_{l}^{a_{l}} \]
  • 玻色分布

alt text

  • 费米系统

alt text

3 经典极限条件

alt text

量子退化为经典

4 经典统计中的分布和微观状态数

经典统计:\(\mathsf{State:}(q_1,q_2,...,q_r;p_1,p_2,...,p_r)\text{,continuous, uncountable.}\)

\[ \Delta w=\Delta q_1...\Delta q_r\Delta p_1...\Delta p_r.\text{ Number of states: }\frac{\Delta w}{h_0^r} \]

alt text

6.6 玻尔兹曼分布 玻色分布 和 费米分布

1 玻尔兹曼分布

  • 最概然
\[ \boxed{a_l=\omega_le^{-\alpha-\beta\varepsilon_l}}. \]
\[ N=\sum\omega_le^{-\alpha-\beta\varepsilon_l},E=\sum\omega_le^{-\alpha-\beta\varepsilon_l}\varepsilon_l \]
  • 任意态

处在量子态l上的平均量子数f表示为:

\[ f=\frac{a_l}{\omega_l}=e^{-\alpha-\beta\varepsilon_l}. \]

alt text

说明:

符合条件: 1.为了能够让最概然分布能够代表系统状态,需要\(N~10^{23}\),也就是大数系统

2.引入了6.6.1的近似,需要使\(a_l >> 1\)。这个条件很苛刻,故在巨正则系综有更普适的推导。

3.对于多元系(系统含有多种粒子),仍然成立

4.经典统计:

alt text

2 玻色爱因斯斯坦分布

\[ a_l=\frac{\omega_l}{e^{\alpha+\beta\varepsilon_l}-1} \]

3 费米狄拉克分布

\[ a_l=\frac{\omega_l}{e^{\alpha+\beta\varepsilon_l}+1} \]

alt text

4 三种分布的关系

\[ \begin{aligned}&\text{Boltzmann distribution: }a_l=\frac{\omega_l}{e^{\alpha+\beta\varepsilon_l}}.\\&\text{Bose distribution: }a_l=\frac{\omega_l}{e^{\alpha+\beta\varepsilon_l}-1}.\\&\text{Fermi distribution: }a_l=\frac{\omega_l}{e^{\alpha+\beta\varepsilon_l}+1}.\end{aligned} \]

当满足经典极限时,玻色分布和费米分布过渡到玻尔兹曼分布。